Các sản phẩm du lịch của Bắc Hà được đông đảo du khách đón nhận.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: “Gắn phát triển văn hóa với phát triển du lịch, đưa du lịch thành một ngành kinh tế mũi nhọn, đồng thời bảo vệ, gìn giữ tài nguyên văn hóa cho các thế hệ mai sau”. Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16-1-2017, của Bộ Chính trị về “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn” đã nhấn mạnh quan điểm phát triển du lịch bền vững; bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa và giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bảo vệ môi trường và thiên nhiên...; đồng thời, xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển du lịch là tập trung phát triển sản phẩm du lịch biển, đảo, du lịch văn hóa, tâm linh, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng có sức hấp dẫn và khả năng cạnh tranh cao.

Cụ thể hóa quan điểm của Đảng, Lào Cai đã xây dựng, triển khai các chính sách góp phần thúc đẩy phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, cộng động đó là Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2022-2025; Đề án số 03 của Tỉnh ủy về phát triển Văn hóa - Du lịch Lào Cai giai đoạn 2020 – 2025. Các địa phương đã xây dựng nhiều sản phẩm du lịch gắn với văn hóa truyền thống, tạo nền tảng cho phát triển du lịch nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng. Bên cạnh đó, phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới cũng được nhiều địa phương lồng ghép, tạo nên những bản làng tươi mới và giàu bản sắc. Qua đó, bản sắc văn hóa các dân tộc được trân trọng, giữ gìn, có cơ hội phát huy trở thành sản phẩm du lịch, mang lại nguồn lợi cho bà con.

Bảo Yên là vùng đất giàu tài nguyên văn hóa. Bên cạnh sự phát triển về du lịch tâm linh, ít năm trở lại đây, Bảo Yên đã quan tâm đến phát triển du lịch cộng đồng. Dựa vào tài nguyên sẵn có là bản sắc văn hóa các dân tộc, cộng với thiên nhiên tươi đẹp, các sản vật địa phương, tạo các sản phẩm du lịch riêng có để thu hút du khách.

Là xã phát triển du lịch cộng đồng của huyện Bảo Yên, Nghĩa Đô đã được công nhận là điểm du lịch cấp tỉnh năm 2021. Nơi đây với 98% là đồng bào Tày sinh sống, có truyền thống văn hóa được trao truyền lâu đời và kiến trúc nhà ở còn nguyên vẹn, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, con người thân thiện, mến khách. Hiện Nghĩa Đô được hỗ trợ đầu tư phát triển du lịch khá bài bản. Người dân được tuyên truyền nâng cao nhận thức về giữ gìn nét đẹp truyền thống, giữ gìn môi trường, cảnh quan để phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Hiện nay, ở Nghĩa Đô có gần 20 cơ sở lưu trú Homestay do người dân làm chủ, 100% kiến trúc được làm theo nếp nhà sàn truyền thống của người Tày. Các thôn bản đều xây dựng các đội văn nghệ dân gian để phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương và phục vụ biểu diễn cho du khách xem. Các hoạt động văn hóa chợ đêm được duy trì với văn hóa ẩm thực và nhiều sản vật của địa phương. Chính quyền cũng như ngành chức năng ở địa phương luôn khuyến khích người dân giữ gìn bản sắc, tạo ra các sản phẩm đặc trưng để du khách có những trải nghiệm thú vị.

Bắc Hà là vùng đất giàu bản sắc văn hóa với 14 tộc người sinh sống. Đây cũng chính là những tiềm năng to lớn để Bắc Hà khai thác, tạo sản phẩm cho phát triển du lịch ở địa phương, hướng đến trở thành khu du lịch đặc sắc của tỉnh và khu vực. Những điệu khèn, dân ca, dân vũ của người Mông hay làn điệu xòe, điệu khắp của người Tày cùng với văn hóa ẩm thực, lễ hội và rất nhiều nét đẹp văn hóa các dân tộc ở Bắc Hà đang được chính quyền địa phương và ngành chức năng quan tâm phục dựng, bảo tồn. Đặc biệt, chính những người dân, nghệ nhân là nòng cốt trong việc giữ gìn và phát huy nét đẹp bản sắc văn hóa các dân tộc, tạo cho Bắc Hà những sản phẩm đặc trưng để phát triển du lịch.

Du lịch trải nghiệm đang được các địa phương tích cực triển khai.

Trên địa bàn thị xã Sa Pa có gần 400 cơ sở dịch vụ Homestay. Nhiều cơ sở được tạo điều kiện hỗ trợ vay vốn đầu tư dịch vụ, hỗ trợ học tập nâng cao kiến thức trong hoạt động. Dựa vào đất đai sẵn có của gia đình tại địa phương, nét đẹp văn hóa của chính dân tộc mình, các hộ đã mạnh dạn đầu tư tạo ra các sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách khi đến với địa bàn và gia đình, góp phần đưa du lịch cộng đồng ở địa phương ngày một phát triển. Thị xã Sa Pa đang chủ trương sẽ không đầu tư dàn trải cho các mô hình hoạt động du lịch cộng đồng mà sẽ chỉ tập trung ưu tiên vào 5 điểm du lịch cộng đồng gắn với đặc trưng văn hóa của năm dân tộc thiểu số trên địa bàn thị xã Sa Pa, như: Điểm dân cộng đồng gắn với văn hóa dân tộc Giáy ở Tả Van; dân tộc dao ở Tả Phìn, dân tộc Mông ở Mường Hoa, dân tộc Tày ở Bản Hồ và dân tộc Xa Phó ở xã Liên Minh. Do vậy, các mô hình du lịch cộng đồng nói chung tại các điểm này sẽ được hưởng lợi từ nhiều chương trình hỗ trợ của trung ương và địa phương.

Qua một số dẫn chứng trên cho thấy du lịch cộng đồng ở đâu và phát triển ra sao thì văn hóa của đồng bào các dân tộc ở đó luôn là những yếu tố cốt lõi để xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng, thu hút du khách.

Qua báo cáo kết quả thực hiện Đề án số 03 của Tỉnh ủy về phát triển Văn hóa - Du lịch Lào Cai năm 2024 cho thấy, hoạt động du lịch đã có nhiều tín hiệu tích cực, du lịch Lào Cai được các cơ quan truyền thông đặc biệt quan tâm. Sa Pa lọt vào top 10 điểm đến thịnh hành nhất thế giới năm 2024 (Travellers’ Choice Best of the Best) do nền tảng du lịch trực tuyến hàng đầu thế giới Trpadvisor bình chọn. Bên cạnh đó hoạt động liên kết hợp tác phát triển du lịch được tăng cường như: Chương trình hợp tác 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng; Hợp tác phát triển du lịch với Hải Phòng; Chương trình hợp tác với Vùng Nouvelle Aquitane – Cộng hòa Pháp; hợp tác với Vân Nam (Trung Quốc),… Các địa phương, cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch đã chủ động các biện pháp đảm bảo điều kiện phục vụ khách du lịch. Các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch thực hiện đúng quy định của pháp luật, cam kết bán đúng giá niêm yết, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, vệ sinh  môi trường, không để xảy ra tình trạng chèo kéo, tăng giá dịch vụ, đầu cơ, trục lợi,… Tổng lượng khách du lịch ước đạt 7,8 triệu lượt người, bằng 78% mục tiêu Đề án 03; tổng thu từ khách du lịch ước đạt 26.000 tỷ bằng 58,1% mục tiêu Đề án; tổng số cơ sở lưu trú trên địa bàn tỉnh 1.574 cơ sở đạt 112,4% mục tiêu Đề án,...

Có thể khẳng định, văn hóa truyền thống với phát triển du lịch cộng đồng cũng là một trong những sản phẩm được nhiều địa phương tập trung phát triển, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống chính là đánh thức tiềm năng du lịch cộng đồng trong mỗi làng bản, mỗi dân tộc.