Trước ngày chính hội, ngay từ điểm checkin - cổng chào bản Mường Kem, những quả còn làm đủ kích cỡ màu sắc đã được treo cao, dọc tuyến đường bên hệ thống cọn nước cũng được trang trí quả còn đủ màu sắc rực rỡ. Điểm nhấn thu hút sự quan tâm của du khách chính là những cụm cây nêu được trang trí với nhiều vòng còn nhiều màu sắc… Ấn tượng nhất là không gian trưng bày quả còn sưu tầm từ các địa phương trong tỉnh và một số tỉnh lân cận. Những nhóm phụ nữ ở bản Tày nhanh tay may cho kịp số lượng hàng nghìn quả còn với nhiều kích thước khác nhau, màu sắc phối và kiểu sáng tạo khác nhau để phục vụ lễ hội. 

Quả còn nhiều kích cỡ đủ sắc màu được treo trang trí trong không gian điểm du lịch cộng đồng xã Nghĩa Đô.

Lễ hội quả còn được mở đầu bằng nghi lễ cúng còn do thầy then của bản Tày thực hiện. Lần đầu tiên nghi lễ cúng còn được chuẩn bị đầy đủ lễ vật theo thực hành tín ngưỡng truyền thống, ngoài xôi màu, gà, rượu, nước còn có đủ quả còn, cù quay và con én gấp từ giấy màu (người Tày gọi là phung én) và không thể thiếu 12 loại hoa bản địa tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Thầy then cúng lễ xong, trao mâm còn vừa cúng cho Ban tổ chức lễ hội để tiếp tục thực hiện phần thi tung còn và phần thi làm quả còn đẹp.

Ông Lương Văn Giang, nghệ nhân dân gian dân tộc Tày, thầy then thực hiện nghi lễ cúng còn cho biết: Nghi lễ này là văn hóa truyền thống của người Tày Nghĩa Đô, thường diễn ra mỗi khi bản làng tổ chức lễ hội đầu xuân, để cầu may mắn cho mọi gia đình. Người Tày thường thực hiện nghi lễ cúng còn trước khi làm cây nêu, thi tung còn... Đây là lần đầu tiên tôi thực hiện cúng lễ trong một lễ hội quy mô và bài bản có sự tham gia của đông đảo mọi người. Tôi rất mong, địa phương sẽ duy trì tổ chức được các lễ hội mang bản sắc văn hóa, nhằm gìn giữ, bảo tồn giá trị truyền thống cho thế hệ mai sau như lễ hội quả còn năm nay.  

Sau màn cúng còn đã diễn ra màn đồng diễn quả còn của gần 200 học sinh, giáo viên trong trang phục dân tộc biểu diễn, thể hiện giá trị đặc sắc, sự khác biệt và giá trị cốt lõi của quả còn. Các động tác, âm thanh chuyển tải giá trị cao đẹp từ hình tượng của quả còn như: thế rồng bay lên mang lại mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, hình ảnh người tung còn thể hiện sự khéo léo khỏe khoắn, biểu đạt được sức sống của cư dân bản địa; hình tượng cộng đồng chung tay dựng cây thể hiện sự đoàn kết, hòa hợp và khát vọng về cuộc sống bình yên, no đủ.

Thầy then thực hành nghi lễ cúng còn.

Sôi nổi và hấp dẫn nhất là phần thi tung còn và phần thi làm quả còn đẹp. Các đội thi tham gia được hòa mình vào không khí hào hứng, hồi hộp. Những quả còn được tung lên cao, chọn vòng còn để tung, không chỉ là việc giành chiến thắng của phần thi mà đó còn là mong muốn của người tham gia, bởi người Tày quan niệm, mỗi quả còn được ném trúng đích sẽ mang lại may mắn cho mọi người. Không chỉ thành viên của các đội thi mà rất nhiều du khách, người dân tham gia lễ hội còn đều hồi hộp khi quả còn được xoay vòng và bay lên cao tìm vòng còn đích. Những bà, những cô, những chị thi quả còn đẹp thì nhanh tay trổ tài khéo léo, sáng tạo để cùng đồng đội may những quả còn mang dấu ấn riêng của đội mình… Cả người tham gia thi và những người đứng xung quanh cổ vũ đều hào hứng và phấn khởi khi được hòa mình vào không khí của ngày hội vui. Đặc biệt, chính không gian của lễ hội còn rực rỡ sắc màu đã tạo cảm xúc mới mẻ với không ít các nghệ sỹ nhiếp ảnh, rất nhiều khoảnh khắc đẹp về lễ hội quả còn đã được ghi lại.

Lễ hội quả còn xã Nghĩa Đô, không chỉ phát huy giá trị ý nghĩa của quả còn trong đời sống văn hóa của đồng bào Tày địa phương, ngoài việc chuẩn bị các nghi lễ bài bản theo truyền thống như: thầy then cúng còn; thi tung còn, đồng diễn múa còn, trưng bày quả còn tại các điểm checkin; trưng bày quả còn của một số dân tộc sưu tầm từ các tỉnh Cao Bằng (dân tộc Tày, Nùng), Yên Bái (dân tộc Thái), Sơn La (dân tộc Thái), Hòa Bình (dân tộc Mường)…và các huyện trong tỉnh: Bắc Hà (dân tộc Tày), Văn Bàn (dân tộc Mông xanh) Si Ma Cai (dân tộc Nùng); tổ chức thi tay nghề làm quả còn đẹp.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên cho biết: Không chỉ tạo ra không gian vui chơi sôi động trong lễ hội, việc phát huy giá trị của quả còn trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào các dân tộc, đặc biệt nâng tầm thành sự kiện văn hóa trong ngày hội ở Nghĩa Đô còn mang mục đích tạo sinh kế cho người dân địa phương. Hiện tại, được sự hỗ trợ của chuyên gia về văn hóa - du lịch tư vấn cho bà con sáng tạo ra các mẫu quả còn khác nhau, dựa trên kỹ thuật truyền thống làm ra các sản phẩm quà tặng, đồ trang trí mang tính ứng dụng cao, phát huy giá trị văn hóa của hình tượng của quả còn, để đưa vào trang trí không gian ở các điểm du lịch, các homestay, phục vụ nhu cầu trang trí không gian văn hóa của nhiều tổ chức cá nhân trong và ngoài tỉnh…

Trao giải cho các đội thi tung còn và làm còn đẹp.

Lễ hội quả còn xã Nghĩa Đô năm 2025 khép lại trong rực rỡ sắc màu, tạo ấn tượng đẹp trong lòng du khách, các nghệ sỹ nhiếp ảnh và người dân địa phương, bởi lễ hội đã tạo ra một không gian văn hóa du lịch đặc sắc, tạo thêm một sản phẩm mới cho du lịch Nghĩa Đô, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa bản địa. Lễ hội quả còn xã Nghĩa Đô nếu được duy trì và tổ chức thường niên, không chỉ tạo cho người dân địa phương có cơ hội để vui chơi, giao lưu kết nối, còn kích thích ý tưởng sáng tạo của mọi người, cùng nhau tạo ra các sản phẩm mang tính ứng dụng, dùng trang trí không gian sống, làm quà tặng lưu niệm cho du khách khi đến Nghĩa Đô.