Đối với lĩnh vực du lịch văn hóa – một loại hình du lịch được phát triển "Trên cơ sở khai thác giá trị văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tôn vinh giá trị văn hóa mới của nhân loại", tỉnh Lào Cai đã xác định việc phát triển du lịch văn hóa thành một ngành công nghiệp văn hóa của địa phương là phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh đồng thời thúc đẩy cho sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa khác trên địa bàn tỉnh. Các giá trị của di sản văn hóa không chỉ tạo nên sự hấp dẫn, sự khác biệt trong sản phẩm du lịch mà còn là nguồn lực, sức mạnh mềm cho phát triển bền vững và quảng bá thương hiệu quốc gia, thương hiệu địa phương.

Lào Cai đặc biệt chú trọng đến công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa.

Chính vì vậy trong thời gian qua, công tác bảo tồn và phát huy các di sản văn hoá các dân tộc Lào Cai đã được thực hiện sáng tạo, đưa di sản trở thành “sức mạnh mềm” góp phần tạo nguồn lực cho du lịch Lào Cai phục hồi sau dịch bệnh Covid 19. Tỉnh Lào Cai nhất quán thực hiện quan điểm: Gắn bảo tồn với phát triển con người Lào Cai, nhưng không đánh mất bản sắc, gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch, thực hiện quan điểm bảo tồn tại chỗ trong cộng đồng và lấy người dân làm chủ thể. Hoàn thành kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể của 25 nhóm ngành dân tộc. Nhiều di tích, danh thắng đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, có giá trị của địa phương, tạo thành nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội. Chú trọng xây dựng không gian di sản văn hoá, dựa trên lợi thế khai thác thế mạnh di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh để xây dựng thành các điểm đến du lịch độc đáo, đặc sắc của địa phương.

Hiện nay, toàn tỉnh có 02 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh; 41 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh cấp quốc gia; 02 bảo vật quốc gia; 22 di tích danh thắng cấp quốc gia và 34 di tích danh thắng cấp tỉnh. Nhiều di tích, danh thắng, lễ hội dân gian đã phát huy hiệu quả trở thành sản phẩm du lịch tâm linh nổi tiếng, trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách. Các loại hình sản phẩm du lịch mới của địa phương từ tài sản văn hóa có tính hấp dẫn, chân thực trên nền tảng gìn giữ văn hóa truyền thống. Công tác bảo tồn phục dựng lại nguyên bản các lễ hội đặc sắc, mang tính đại diện, tiêu biểu của cộng đồng được chú trọng, phục vụ nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân và du khánh. Đến nay, đã có gần 20 lễ hội đặc sắc của 13 dân tộc, tiêu biểu như: Mông, Dao, Tày, Nùng, Giáy, La Chí, Hà Nhì được khôi phục, bảo tồn…Nhiều lễ hội tiêu biểu đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Một số lễ hội có quy mô vùng, quốc gia như lễ hội Gầu Tào của người Mông ở Mường Khương, lễ hội đền Thượng, lễ hội đền Bảo Hà, đền Cô Tân An thu hút hàng vạn lượt khách tham dự.

Việc bảo tồn văn hóa được lồng ghép, gắn với phát triển du lịch.

Để phát triển các sản phẩm du lịch, tỉnh Lào Cai cũng đã ban hành một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch trên địa bàn, trong đó, ưu tiên cho vay hỗ trợ phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng; chính sách hỗ trợ câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian tại điểm du lịch địa phương. Ban hành Kế hoạch phát triển du lịch thông minh trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2025 gắn với triển khai Đề án “Ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0 để phát triển du lịch thông minh, thúc đẩy du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn” v.v... Việc đẩy mạnh tuyên truyền về phát triển văn hóa, bảo tồn văn hóa được thực hiện thường xuyên và lồng ghép trong việc phát triển du lịch. Hiện nay, tỉnh Lào Cai có rất nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, như: Chợ tình Sa Pa; Lễ hội Hoa hồng và Tình yêu; Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà; Festival Tinh hoa Tây Bắc ‑ Hương sắc Lào Cai; Lễ hội tuyết Sa Pa; Sản phẩm du lịch "Sa Pa ‑ Thổ cẩm và Hoa"; Sản phẩm du lịch văn hóa “Sa Pa lặng lẽ yêu ‑ The Mong Show”; sản phẩm du lịch văn hóa "Vũ điệu dưới trăng"... Các sản phẩm văn hóa, du lịch mới được đông đảo nhân dân, du khách đón nhận và có hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, góp phần ngày càng thu hút khách du lịch đến với Lào Cai.

Với tiềm năng, thế mạnh sẵn có, Lào Cai có nhiều điều kiện để vươn lên trở thành “điểm sáng” du lịch văn hóa. Song, cần phải nhấn mạnh rằng, du lịch văn hóa không chỉ dừng lại ở tham quan điểm đến, mà còn cần có thêm những trải nghiệm, hướng tiếp cận các giá trị văn hóa điểm đến bằng nhiều hình thức khác nhau. Việc nắm bắt các yếu tố như phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lễ hội truyền thống, di tích lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật... sẽ giúp sản phẩm du lịch văn hóa ở mỗi điểm đến tạo ấn tượng tốt đẹp với du khách.

Không gian văn hóa các dân tộc được tái hiện qua các sự kiện văn hóa, du lịch.

Thời gian qua các địa phương trên địa bàn tỉnh đều dành nguồn lực cho công tác đầu tư, bảo tồn, tôn tạo các di tích, danh thắng; đầu tư hạ tầng, dịch vụ, đặc biệt là hệ thống giao thông kết nối các khu, điểm di tích nhằm phát huy giá trị các di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch. Cùng với đó, chú trọng bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể, thông qua việc gắn kết với các khu, điểm du lịch; quan tâm thúc đẩy sản xuất các sản phẩm thủ công truyền thống, các sản vật đặc trưng của từng địa phương để phục vụ khách du lịch. Tuy nhiên, việc phát triển sản phẩm du lịch văn hóa của tỉnh tương xứng với tiềm năng, lợi thế đến nay vẫn là “bài toán” khó. Trước hết là thiếu tính liên kết trong phát triển sản phẩm, chưa tạo ra được những sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc, hút khách. Do đó, các sản phẩm du lịch văn hóa hiện có chưa thu hút được sự quan tâm của các đơn vị lữ hành lớn trong nước.

Để đẩy mạnh phát triển du lịch - văn hóa tỉnh Lào Cai trong thời gian tới cần tập trung vào một số các giải pháp sau: chú trọng phát triển sản phẩm du lịch văn hóa, gắn với bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, lịch sử truyền thống của tỉnh để hình thành sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, có lợi thế cạnh tranh và góp phần tạo dựng thương hiệu nổi bật của du lịch tỉnh Lào Cai với bè bạn trong nước và quốc tế; xây dựng kế hoạch xúc tiến, quảng bá các thị trường cho từng loại sản phẩm du lịch văn hóa để đẩy mạnh hình ảnh và định vị của thương hiệu du lịch địa phương; tăng cường đầu tư kết nối và phát huy vai trò của cộng đồng và văn hóa cộng đồng trong phát triển du lịch; ưu tiên nguồn lực lớn để bảo vệ và giữ gìn các di sản văn hóa, các di tích lịch sử, bản sắc văn hóa của dân tộc, các phong tục, tập quán, lễ hội dân gian; tăng cường đầu tư ứng dụng khoa học - công nghệ trong bảo vệ, giữ gìn các di sản văn hóa và phát triển các sản phẩm du lịch thông minh,...