Theo các cụ cao niên người Pa Dí, không rõ ai là người đầu tiên trồng lạc hoa ở Mường Khương, chỉ biết từ lâu đồng bào Pa Dí đã canh tác loại lạc đặc biệt này. Hơn 10 năm trở lại đây, diện tích lạc hoa bắt đầu nhân rộng, trở thành hàng hóa được thị trường ưa chuộng với giá bán ổn định, góp phần nâng cao đời sống người Pa Dí. Hiện tại, xã Mường Khương có khoảng 350 hộ canh tác lạc hoa với diện tích 160 ha, tập trung chủ yếu ở các thôn vùng cao như Sa Pả, Lũng Pâu...

Trồng lạc hoa đem lại giá trị kinh tế cao, nên một số hộ gia đình dân tộc khác trên địa bàn cũng tham gia canh tác. Tuy nhiên, người Pa Dí vẫn nắm giữ tri thức canh tác riêng biệt, chăm chỉ, kiên trì tận dụng từng mảnh đất nhỏ xen lẫn đá xám để trồng lạc hoa.

Từ vụ thu hoạch trước, người Pa Dí chọn những củ lạc to, chắc mẩy làm giống. Họ làm đất tơi xốp, cuốc hố, gieo hạt đã ủ nảy mầm, bón lót phân với tỉ lệ phù hợp rồi lấp đất. Từ lúc gieo hạt đến khi thu hoạch không bón thêm phân mà chỉ làm cỏ.

Thông thường, sau Tết Nguyên đán, khoảng tháng 2 âm lịch người dân bắt đầu gieo lạc, đến tháng 7 thu hoạch. Năm nay do nhuận tháng 6 âm lịch nên người dân thu hoạch sớm hơn.

Những ngày này, không khí trên khắp các bản làng người Pa Dí ở Mường Khương trở nên tất bật, nhộn nhịp. Sáng sớm, các gia đình đổi công cùng nhau thu hoạch lạc hoa, tiếng nói cười rộn ràng trong niềm vui được mùa.

Chị Lý Thị Liên (thôn Sa Pả) từ sáng sớm cùng gia đình lên nương thu hoạch lạc hoa. Khi lá cây lạc bắt đầu ngả vàng và rụng là lúc có thể thu hoạch. Mọi người dễ dàng nhổ từng khóm lạc, rũ sạch đất rồi gom lại đem về nhà.

Năm 2025, gia đình chị Liên trồng 30 kg lạc hoa giống, 1 kg giống được 50 kg củ tươi, với giá bán 30.000 đồng/kg củ tươi, 120.000-130.000 đồng/kg củ khô, mỗi năm gia đình chị thu được khoảng 50 triệu đồng từ lạc hoa.

Người trồng nhiều lạc hoa nhất ở thôn Sa Pả là gia đình anh Tráng Liền Dìn với 50-60 kg giống/vụ, mỗi năm thu được khoảng 80-90 triệu đồng.

Tại thôn Lũng Pâu, gia đình anh Lìu Sử Dìn đang tập trung nhân lực thu hoạch lạc. Nhìn những khóm lạc sai lúc lỉu củ, anh Dìn vui lắm bởi công sức lao động, nỗi vất vả gần nửa năm qua đã có thành quả. Lạc hoa được mùa, chưa thu hoạch xong đã có người hỏi mua khiến anh Dìn cùng các hộ trồng lạc trong thôn rất phấn khởi.

Lạc hoa phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu mát mẻ nơi người Pa Dí sinh sống, vì vậy năng suất và chất lượng cao hơn so với trồng ở các nơi khác.

Ông Đinh Trọng Khôi, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mường Khương cho biết: "Năng suất lạc hoa thường đạt 2,5 tấn/ha. Với hơn 160 ha, mỗi năm giá trị trồng lạc hoa đạt khoảng 12 tỷ đồng. Đây là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, giá trị kinh tế cao hơn so với ngô, lúa nên một số diện tích trồng ngô, lúa kém hiệu quả được người dân chuyển đổi trồng lạc hoa".

Lạc hoa thu hoạch đến đâu có người thu mua đến đó, người trồng không mất công phơi hay bảo quản. Họ chỉ để lại một phần sử dụng gia đình, còn lại bán lạc tươi cho thương lái.

Với người Pa Dí trên vùng núi đá Mường Khương, lạc hoa đã trở thành cây trồng chủ lực giúp giảm nghèo, phát triển kinh tế hộ gia đình. Lạc hoa cũng được đồng bào Pa Dí chú trọng mở rộng diện tích canh tác với kỳ vọng làm giàu từ giống lạc quý này.

https://baolaocai.vn/lac-hoa-tren-nui-da-post880575.html