Đan lát là nghề thủ công truyền thống của người Tày ở Nghĩa Đô (Bảo Yên). Từ nguyên liệu sẵn có từ tự nhiên: Giang, nứa, cọ, mây, vầu, người Tày đã tạo ra nhiều vật dụng thiết yếu trong gia đình. Sản phẩm là những vật dụng quen thuộc: Rổ, rá, giỏ, mẹt, khóp đựng xôi và một số đồ dùng không thể thiếu trong nghi lễ ăn hỏi, lễ cưới, lễ thôi nôi, lễ tang. Kỹ thuật đan lát của người Tày thể hiện sự công phu, khéo léo của đôi tay, tính thẩm mỹ và trí tưởng tượng phong phú.
Khi những đợt gió mùa đông bắc đầu tiên vi vu thổi, không gian nhuốm màu lạnh giá cũng là lúc những bông hoa lau đương thì xuân sắc nhất. Ở thành phố Lào Cai, lau mọc trắng xóa cả triền sông Hồng, sông Nậm Thi. Rồi cả những bãi đất hoang cũng nhuốm màu lau. Ngang trời, đâu đâu cũng màu lau trắng.
Thôn Kíp Tước 1, xã Hợp Thành (thành phố Lào Cai) có vẻ đẹp yên bình, hoang sơ. Mới chạm chân đến đầu thôn, tôi đã nghe tiếng nói cười ríu ran, cảm nhận rõ mùi hương ngan ngát tỏa ra từ những ngôi nhà gỗ. “Bà con đang làm hương đấy nhà báo ạ! Đây là nghề truyền thống của người Giáy ở đây nên ai cũng biết làm hương và làm rất khéo”, anh Vàng Văn Hưởng, Trưởng thôn Kíp Tước 1 giới thiệu nét đặc trưng của thôn mình. Tôi hồ hởi bước theo chân anh Hưởng để được trải nghiệm những công đoạn làm hương của người Giáy.
Bản của tôi nằm dưới những quả đồi chè lúp xúp như mâm xôi xanh đơm đầy. Ở đó, nhà sàn “mọc” lên, sân cách sân là bờ đá, ngọn tre cắm cho bầu bí leo, mồng tơi từng chùm tím ngắt. Khi cánh hoa mận trắng rải đầy con đường lún phún bụi mưa, người người rủ nhau đi chợ phiên. Lồng gà thiến, can rượu ngô men lá, cuộn dong xanh từng tàu theo bước chân ngược xuôi là lúc Tết về.
Mỗi dịp xuân về, đồng bào La Chí ở Bắc Hà, Lào Cai lại diện những bộ trang phục mới, đặc sắc của dân tộc mình. Điều đặc biệt là tất cả đều được làm thủ công, ẩn chứa sắc màu văn hóa đầy ý nghĩa.
Nằm về phía Tây Nam, cách Bắc Hà 10 km và trụ sở xã Lùng Phình 100m, trên con đường độc đạo nối thị trấn Bắc Hà với thị trấn biên ải Si Ma Cai dẫn du khách đến với Lùng Phình. Lùng Phình có nhiều cảnh sắc thiên nhiên mà chỉ riêng nơi đây mới có, đó là những dãy núi đá chập chùng, những đám mây lưng chừng núi, khí hậu mát mẻ, núi cao xen lẫn với thung lũng và những thửa ruộng bậc thang đã tạo nên cảnh đẹp kì vĩ, thơ mộng.
Đến vùng đồng bào La Chí ở xã Nậm Khánh (huyện Bắc Hà) vào ngày đẹp trời cuối năm, đón chúng tôi từ trụ sở UBND xã Nậm Khánh, anh Lý A Nó, người La Chí, 26 tuổi, ở thôn Mà Phố, xã Nậm Khánh hồ hởi giới thiệu về quê hương mình.
Trong cái chênh vênh của tiết trời giao mùa cuối đông đầu xuân, đứng giữa nắng non cùng gió đông se lạnh tại điểm dốc cao vắt ngang núi Cù xã Bản Cái (Bắc Hà) nhìn xuống thũng lũng rộng lớn Làng Cù chúng tôi thấy mát mắt bởi mảng xanh đằm thắm như một “giếng ngọc” của cây và lá đầy sức xuân tươi mới trái ngược với màu bàng bạc của ruộng đồng đang kỳ nghỉ đông. Hỏi người dân được biết đó là khu rừng cấm của thôn Làng Cù, nơi có những cây gỗ cổ thụ vài trăm năm tuổi.
Men theo dòng suối Chăn, trong ngân vang câu hát hòa cùng nhịp đàn tính, chúng tôi thong dong về miền Khắp Nôm vào một chiều tháng Chạp. Hoàng hôn buông chậm dưới chân Pú Gia Lan huyền thoại, phủ lên khắp không gian của xứ sở Mường Thát Luông, Mường Thát Nọi xưa một màu cam đỏ. Trên gian bếp nhà sàn, ánh lửa bập bùng, phảng phất hương xôi nếp quyện với mùi tro cây núc nác, mùi lá dong tỏa hương thơm từ bánh chưng đen truyền thống của người Tày.
Ở Lào Cai, hình tượng con hổ được thể hiện nhiều trong đời sống văn hóa của mỗi dân tộc, nhưng độc đáo hơn cả là hình tượng con hổ (tàu hâu) trong tín ngưỡng của người Dao, biểu trưng cho sức mạnh, bảo hộ cho thần linh cũng như con người, phản ánh quan niệm về thế giới quan và nhân sinh quan của người Dao.
