Hương vị men lá của người dân tộc Dao đỏ
Mỗi độ tiết Thanh minh, khi đất trời ấm áp, trăm hoa đua nở, muông thú sinh sôi, người Dao đỏ ở thôn Nậm Miện (xã Thẳm Dương, huyện Văn Bàn) lại vào rừng để tìm những lá cây rừng, dược liệu quý để làm men lá nấu rượu.
Đến với Nậm Miện những ngày này, chúng tôi được biết đây là dịp bà con trong thôn tập trung vào rừng tìm hái những lá cây rừng, dược liệu quý để làm men lá nấu rượu, chuẩn bị ăn Tết Thanh minh. Men lá của người Dao đỏ được chế biến từ 25 đến 30 loại lá rừng, thảo dược. Khi chế biến, các loại lá và dược liệu được trộn đều với nhau, một phần được giã nát, nghiền thành bột, phần còn lại đem đun nấu lấy nước để nhào nặn thành bánh rồi trộn đều với cám gạo. Để tạo thành quả men lá hoàn chỉnh, thơm đượm, người Dao đỏ mang quả men lá dải trên rơm khô, phủ kín, ủ trong vòng 10 đến 15 ngày, sau đó họ sẽ đem gác trên bếp sấy khô.
Tổ liên kết sản xuất men lá thôn Nậm Miện tổ chức làm men lá tại hộ gia đình.
Đến công đoạn làm rượu, người Dao đỏ giã nát quả men, trộn đều với cơm đã nấu chín, rồi sau đó đến giai đoạn ủ rượu. Thời gian ủ rượu chờ lên men từ 10 đến 25 ngày tùy vào loại gạo nếp hay tẻ. Khi đã đủ thời gian ủ, gạo đã ngấu, người Dao đỏ đem ra chưng cất rượu thành món rượu ngon.
Rượu được làm từ men lá của người Dao đỏ, có vị thơm nồng, rất đặc biệt, ai đã uống một lần sẽ cảm nhận được sự khác biệt.
Quả men lá có kích thước khoảng 15cm.
Men lá của đồng bào người Dao đỏ nơi đây, là tinh hoa thiên nhiên ban tặng và cũng là sản phẩm kết tinh qua bàn tay khéo léo của phụ nữ Dao đỏ thôn Nậm Miện, xã Thẳm Dương được gửi gắm vào hương vị men lá.
Để gìn giữ nghề truyền thống và bảo vệ sức khỏe cho người sử dụng, Hội Phụ nữ xã Thẳm Dương đã vận động chị em phụ nữ dân tộc Dao đỏ thôn Nậm Miện, thành lập Tổ liên kết sản xuất men lá truyền thống. Hiện, toàn thôn có hơn 20 hộ dân tham gia mô hình làm men và nấu rượu để cung cấp cho thị trường, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho chị em phụ nữ địa phương./.
