Lào Cai là tỉnh vùng cao có đông đồng bào DTTS sinh sống. chiếm trên 60% dân số. Thời gian qua, nguồn lực đầu tư từ các chương trình, dự án chính sách dân tộc của Nhà nước, đặc biệt là các dự án Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) đang phát huy hiệu quả, góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai.

Thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), các cấp ủy Đảng, chính quyền tỉnh Lào Cai đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo điều hành quyết liệt, sáng tạo, linh hoạt, có trọng tâm, trọng điểm. Chỉ riêng trong 9 tháng năm 2024, cơ quan làm công tác dân tộc trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã phối hợp các ngành, địa phương tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân Lào Cai ban hành 6 Nghị quyết; trực tiếp ban hành 8 kế hoạch, 16 Quyết định, 13 báo cáo, 24 văn bản để chỉ đạo, triển khai, đánh giá kết quả thực hiện công tác dân tộc và Chương trình MTQG trên địa bàn.

Giúp đỡ xóa nhà tạm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại Sa Pa.

Đặc biệt, trong năm 2024 đã tổ chức thành công Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai lần thứ IV, năm 2024. Việc tổ chức thành công đại hội, đã góp phần khẳng định đường lối nhất quán của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc và đại đoàn kết dân tộc; khẳng định và ghi nhận công lao đóng góp to lớn của đồng bào dân tộc thiểu số vào những thành tựu quan trọng của tỉnh, của đất nước trên các lĩnh vực.

Từ đó, tạo nên sự đoàn kết, đồng thuận cao của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trong việc nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức và mang lại những kết quả tích cực, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển chung của tỉnh và các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra trong chương trình mục tiêu quốc gia.

Trong 9 tháng của năm 2024, Ủy ban nhân dân( UBND) tỉnh đã kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2021 - 2025; điều chỉnh, bổ sung phân công lãnh đạo các cơ quan, đơn vị tỉnh giúp đỡ xã thực hiện Chương trình; rà soát điều chỉnh một số nội dung phân công nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị phụ trách theo dõi, hướng dẫn thực hiện các tiêu chí, nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần thuộc Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2021 -2025 trên địa bàn tỉnh.

Đến nay, tỉnh đã thực hiện và hoàn thành công tác kiện toàn tổ chức bộ máy chỉ đạo thực hiện Chương trình MTQG ở 3 cấp (tỉnh, huyện, xã), theo yêu cầu của Trung ương.

Tỉnh còn luôn chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động thực hiện Chương trình. Các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tập trung vào công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, cung cấp thông tin với nhiều hình thức như: Tổ chức 1.229 hội nghị lồng ghép, hội nghị trực tiếp, hội thi tìm hiểu chính sách pháp luật cho 139.167 lượt người là cán bộ đoàn thể thôn bản, người có uy tín và nhân dân.

Tuyên truyền cho Tổ công nghệ số cộng đồng.

Công tác lập, điều chỉnh bổ sung kế hoạch đầu tư công nguồn vốn thực hiện Chương trình được tỉnh thực hiện kịp thời, đáp ứng yêu cầu trong triển khai thực hiện, đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn Trung ương giao.

Theo đó, 9 tháng qua, nguồn vốn thực hiện năm 2023 chuyển sang năm 2024 đã phân bổ 395.858/408.336 triệu đồng, đạt 97% kế hoạch; tổng vốn huy động thực hiện năm 2024 là 1.884.652 triệu đồng, trong đó toàn tỉnh đã phân bổ 1.117.472/1.125.419 triệu đồng, đạt 99,3% kế hoạch.

Trong đó, sau khi UBND tỉnh phân bổ, điều chỉnh dự toán ngân sách cấp tỉnh năm 2024, UBND các huyện Mường Khương, Bắc Hà đã triển khai rà soát, điều chỉnh, phân bổ kinh phí trình Hội đồng nhân dân, UBND huyện quyết định.

Cụ thể, UBND huyện Mường Khương thực hiện với tổng kinh phí sau điều chỉnh là 61.998 triệu đồng; UBND huyện Bắc Hà thực hiện với tổng kinh phí sau điều chỉnh là 80.869 triệu đồng.

Như vậy, tổng kinh phí thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh năm 2024 là 880.328 triệu đồng, giảm 16.244 triệu đồng so với kế hoạch Trung ương giao.

Công tác giải ngân nguồn vốn ngân sách Trung ương năm 2024 đến ngày 31/9/2024 được 333.186/1.525.457 triệu đồng, bằng 22% kế hoạch Trung ương giao, trong đó vốn đầu tư giải ngân đạt 41,5% vốn Trung ương giao.

Cùng với đó, các dự án, phần việc thuộc các dự án thành phần cũng được cấp ủy, chính quyền các cấp tập trung triển khai với quyết tâm cao nhất.

Quá trình triển khai thực hiện các chương trình MTQG nói chung và Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi nói riêng trên địa bàn tỉnh Lào Cai luôn có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sáng tạo, linh hoạt của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị - xã hội; cấp uỷ, chính quyền các cấp trong triển khai thực hiện các Chương trình MTQG.

Tỉnh Lào Cai đã rà soát, xây dựng để ban hành các kế hoạch thực hiện từng chương trình MTQG năm 2024; chủ động kịp thời rà soát các quy định, hướng dẫn của Trung ương để điều chỉnh và ban hành mới các cơ chế, chính sách ở địa phương tạo thuận lợi cho việc triển khai thực hiện các Chương trình MTQG tại cơ sở và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị để tham gia phong trào thi đua thực hiện các chương trình MTQG.

Bên cạnh đó, tỉnh thường xuyên cập nhật, ban hành điều chỉnh kế hoạch thực hiện các chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025 theo hướng tăng cường phân cấp cho cấp huyện đúng theo tinh thần Nghị quyết số 111/2024/QH15 ngày 18/01/2024 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trìnhh MQTG. Đến nay, UBND tỉnh đã ban hành xong, đầy đủ các văn bản pháp lý theo quy định của Trung ương và thẩm quyền của cấp tỉnh làm cơ sở cho các địa phương triển khai thực hiện. 

Tuy tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng chưa thực sự bền vững, tiến độ thực hiện, giải ngân các dự án, tiểu dự án thành phần còn chậm và kết quả giải ngân thấp (đến hết ngày 30/9/2024 giải ngân đạt 8% kế hoạch trung ương giao năm 2024,....).

Bão số 3 đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai, giải ngân nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 tại Lào Cai.

Có một số nội dung, dự án thành phần thuộc Chương trình năm 2024 đã chuẩn bị đầy đủ thủ tục để thực hiện hoặc đang thực hiện, nhưng do chịu ảnh hưởng hoàn lưu bão số 3 (bão Yagi), trên địa bàn tỉnh xảy ra mưa vừa, mưa to đến rất to trên diện rộng. Mưa lớn cộng với lũ từ thượng nguồn dồn về gây lũ trên nhiều sông, suối trên địa bàn tỉnh làm ngập sâu trên diện rộng và gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản của nhân dân và cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, khiến nhiều dự án không thể tiếp tục triển khai hoặc thực hiện theo hồ sơ đã duyệt, mà phải điều chỉnh, bổ sung, thậm chí dừng thực hiện ...), ảnh hưởng trầm trọng tới tiến độ thực hiện Chương trình.

Do đó, tỉnh đã đề xuất cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn thực hiện Chương trình MTQG năm 2024 sang đến hết năm 2025; cho phép các địa phương bị thiệt hại nặng nề bởi cơn bão số 3 nói riêng và thiên tai nói chung được chủ động điều chỉnh, giảm mục tiêu để tập trung nguồn lực thực hiện các nội dung thuộc từng chương trình có tính chất khắc phục thiệt hại do thiên tai, bảo đảm phù hợp quy định Nghị quyết 111/2024/QH15 của Quốc hội.

Dù còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng dấu ấn từ Chương trình MTQG 1719 để lại trên địa bàn tỉnh Lào Cai ngày càng đậm nét, qua việc cơ sở hạ tầng nông thôn được củng cố xây dựng, nhiều mô hình sản suất hiệu quả tạo sinh kế cho người dân đã và đang được triển khai. Qua đó, góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào khó khăn.